ریسک سیستماتیک چیست؟ + تعریف، انواع و مثال

چکیده مقاله :
ریسک سیستماتیک بخشی از کل ریسک است که توسط عواملی خارج از کنترل یک شرکت یا فرد خاص ایجاد می شود. ریسک سیستماتیک ناشی از عواملی است که خارج از سازمان هستند. تمام سرمایه گذاری ها یا اوراق بهادار در معرض ریسک سیستماتیک قرار دارند و بنابراین یک ریسک غیرقابل تنوع هستند. ریسک سیستماتیک را نمی توان با نگهداری تعداد زیادی اوراق بهادار از بین برد. در این مطلب به بررسی کامل این مفهوم در سرمایه گذاری و مسائل آماری می پردازیم.

1- ریسک سیستماتیک چیست؟

Systematic Risk به ریسک ذاتی کل بازار یا بخش بازار اشاره دارد. ریسک سیستماتیک که به عنوان ریسک غیرقابل تنوع، ریسک نوسان یا ریسک بازار نیز شناخته می شود، بر کل بازار تأثیر می گذارد، نه فقط یک سهام یا صنعت خاص.

• ریسک چیست؟ معنی آن در سرمایه گذاری، نحوه اندازه گیری و مدیریت آن

مفاهیم کلیدی

• ریسک سیستماتیک در کل بازار ذاتی است و منعکس کننده تأثیر عوامل اقتصادی، ژئوپلیتیکی و مالی است.
• این نوع ریسک از ریسک غیرسیستماتیک متمایز می شود که بر صنعت یا امنیت خاصی تأثیر می گذارد.
• Systematic Risk تا حد زیادی غیرقابل پیش بینی است و به طور کلی اجتناب از آن دشوار است.
• سرمایه گذاران می توانند با ایجاد یک سبد متنوع، تأثیر ریسک سیستماتیک را تا حدودی کاهش دهند.

2- مفهوم ریسک سیستماتیک

ریسک سیستماتیک هم غیرقابل پیش بینی است و هم اجتناب کامل از آن غیرممکن است. این را نمی توان از طریق تنوع، فقط از طریق پوشش ریسک یا با استفاده از استراتژی تخصیص صحیح دارایی کاهش داد.

Systematic Risk زمینه ساز سایر ریسک های سرمایه گذاری مانند ریسک صنعت است. به عنوان مثال، اگر سرمایه‌گذاری بیش از حد بر سهام امنیت سایبری تاکید کرده باشد، می‌توان با سرمایه‌گذاری در طیفی از سهام در بخش‌های دیگر، مانند مراقبت‌های بهداشتی و زیرساخت، تنوع را ایجاد کرد.

با این حال، Systematic Risk شامل تغییرات نرخ بهره، تورم، رکود اقتصادی و جنگ و سایر تغییرات عمده است. تغییرات در این حوزه ها می تواند کل بازار را تحت تاثیر قرار دهد و نمی توان با تغییر موقعیت ها در یک سبد سهام عمومی، آن را کاهش داد.

• مدیریت ریسک در امور مالی چیست و چرا اهمیت دارد؟

برای کمک به مدیریت ریسک سیستماتیک، سرمایه‌گذاران باید اطمینان حاصل کنند که پرتفوی آنها شامل انواع دارایی‌ها، مانند درآمد ثابت، پول نقد، و مستغلات است که هر یک در صورت تغییر سیستمیک عمده، واکنش متفاوتی نشان می‌دهند. به عنوان مثال، افزایش نرخ بهره، برخی از اوراق قرضه جدید را با ارزش تر می کند، در حالی که باعث می شود برخی از سهام شرکت ها قیمت خود را کاهش دهند زیرا سرمایه گذاران تصور می کنند تیم های اجرایی در حال کاهش هزینه ها هستند. در صورت افزایش نرخ بهره، اطمینان از اینکه پرتفوی دارای اوراق بهادار درآمدزای فراوانی است، از دست دادن ارزش برخی از سهام را کاهش می دهد.

• ریسک بیزینس (Business Risk) چیست؟ تعریف، عوامل و مثال ها

3- انواع ریسک سیستماتیک

ریسک سیستماتیک شامل ریسک بازار، ریسک نرخ بهره، ریسک قدرت خرید و ریسک نرخ ارز است.

ریسک بازار

ریسک بازار ناشی از ذهنیت سرمایه گذاران است، یعنی تمایل سرمایه گذاران به دنبال کردن جهت بازار. از این رو، ریسک بازار، تمایل قیمت اوراق بهادار به حرکت در کنار هم است. اگر بازار رو به کاهش باشد، حتی قیمت سهام شرکت های با عملکرد خوب نیز کاهش می یابد. ریسک بازار تقریباً دو سوم کل Systematic Risk را تشکیل می دهد. بنابراین گاهی ریسک سیستماتیک را ریسک بازار نیز می گویند. تغییرات قیمت بازار مهمترین منبع ریسک در اوراق بهادار است.

ریسک نرخ بهره

ریسک نرخ بهره به دلیل تغییر در نرخ های بهره بازار به وجود می آید. در بازار سهام، این در درجه اول بر اوراق بهادار با درآمد ثابت تأثیر می گذارد زیرا قیمت اوراق قرضه با نرخ بهره بازار رابطه معکوس دارد. در واقع، ریسک نرخ بهره شامل دو جزء متضاد است: ریسک قیمت و ریسک سرمایه گذاری مجدد. هر دوی این ریسک ها در جهت مخالف عمل می کنند. ریسک قیمت با تغییرات قیمت اوراق بهادار به دلیل تغییر در نرخ بهره مرتبط است. ریسک سرمایه گذاری مجدد با سرمایه گذاری مجدد سود / درآمد سود سهام مرتبط است. اگر ریسک قیمت منفی باشد (یعنی کاهش قیمت)، ریسک سرمایه‌گذاری مجدد مثبت خواهد بود (یعنی افزایش درآمد بر روی پول سرمایه‌گذاری مجدد). تغییرات نرخ بهره منبع اصلی ریسک برای اوراق بهادار با درآمد ثابت مانند اوراق قرضه است.

ریسک قدرت خرید (یا ریسک تورم)

ریسک قدرت خرید ناشی از تورم است. تورم افزایش مداوم و پایدار در سطح عمومی قیمت است. تورم قدرت خرید پول را از بین می برد، یعنی همان مقدار پول می تواند کالاها و خدمات کمتری را به دلیل افزایش قیمت ها خریداری کند. بنابراین، اگر درآمد سرمایه‌گذار در زمان افزایش تورم افزایش پیدا نکند، در واقع سرمایه‌گذار درآمد واقعی کمتری کسب می‌کند. اوراق بهادار با درآمد ثابت در معرض سطح بالایی از ریسک قدرت خرید هستند زیرا درآمد حاصل از این اوراق به صورت اسمی ثابت است. اغلب گفته می شود که سهام دارای پوشش خوبی در برابر تورم هستند و در نتیجه ریسک قدرت خرید کمتری دارند.

ریسک نرخ ارز

در یک اقتصاد جهانی شده، بیشتر شرکت ها در معرض ارز خارجی هستند. ریسک نرخ ارز عبارت است از عدم قطعیت مرتبط با تغییرات در ارزش ارزهای خارجی. بنابراین، این نوع ریسک تنها بر اوراق بهادار شرکت‌های دارای معاملات ارزی یا مواجهه‌ای مانند شرکت‌های صادراتی، شرکت‌های چند ملیتی یا شرکت‌هایی که از مواد اولیه یا محصولات وارداتی استفاده می‌کنند، تأثیر می‌گذارد.

4- ریسک سیستماتیک در مقابل ریسک غیر سیستماتیک

نقطه مقابل ریسک سیستماتیک، ریسک غیرسیستماتیک است که گروه بسیار خاصی از اوراق بهادار یا اوراق بهادار فردی را تحت تاثیر قرار می دهد. ریسک غیر سیستماتیک را می توان از طریق تنوع کاهش داد. در حالی که Systematic Risk را می توان به عنوان احتمال زیان مرتبط با کل بازار یا بخشی از آن در نظر گرفت، ریسک غیرسیستماتیک به احتمال زیان در یک صنعت یا اوراق بهادار خاص اشاره دارد.

• ریسک عملیاتی چیست؟ + تعریف، اهمیت، عملکرد و مثال‌

اگر می‌خواهید بدانید که یک اوراق بهادار، صندوق یا پورتفولیوی خاص چقدر ریسک سیستماتیک دارد، می‌توانید به بتای آن نگاه کنید، که میزان نوسان آن سرمایه‌گذاری را در مقایسه با کل بازار اندازه‌گیری می‌کند. بتای بیشتر از یک به این معنی است که سرمایه گذاری دارای Systematic Risk بیشتری (یعنی نوسانات بیشتر) نسبت به بازار است، در حالی که کمتر از یک به معنای Systematic Risk کمتر (یعنی نوسانات کمتر) نسبت به بازار است. بتای برابر با یک به این معنی است که سرمایه گذاری دارای ریسک سیستماتیک مشابه بازار است.

• بتا چیست؟ + تعریف، محاسبه و توضیح برای سرمایه گذاران 

نکته مهم: ریسک سیستماتیک با ریسک سیستمیک یعنی خطری که یک رویداد خاص می تواند شوک بزرگی به سیستم وارد کند متفاوت است.

• تحلیل آماری

5- مثال از ریسک سیستماتیک و رکود بزرگ

رکود بزرگ همچنین نمونه ای از ریسک سیستماتیک را ارائه می دهد. هر کسی که در سال 2008 در بازار سرمایه گذاری کرد، ارزش سرمایه گذاری های خود را به شدت از این رویداد اقتصادی تغییر داد. رکود بزرگ به طرق مختلف بر طبقات دارایی تأثیر گذاشت، زیرا اوراق بهادار پرریسک (مثلاً آنهایی که دارای اهرم بیشتری بودند) در مقادیر زیادی فروخته شدند، در حالی که دارایی های ساده تر، مانند اوراق قرضه خزانه داری ایالات متحده، ارزشمندتر شدند.

6- ریسک غیر سیستماتیک چیست؟

نقطه مقابل ریسک سیستماتیک، ریسک غیرسیستماتیک است که گروه بسیار خاصی از اوراق بهادار یا اوراق بهادار فردی را تحت تاثیر قرار می دهد. ریسک غیر سیستماتیک را می توان از طریق تنوع کاهش داد. در حالی که Systematic Risk را می توان به عنوان احتمال زیان مرتبط با کل بازار یا بخشی از آن در نظر گرفت، ریسک غیرسیستماتیک به احتمال زیان در یک صنعت یا اوراق بهادار خاص اشاره دارد.

7- چگونه یک سرمایه گذار می تواند ریسک سیستماتیک را مدیریت کند؟

در حالی که ریسک سیستماتیک هم غیرقابل پیش‌بینی است و هم اجتناب کامل از آن غیرممکن است، سرمایه‌گذاران می‌توانند با اطمینان از اینکه پرتفوی‌هایشان شامل انواع دارایی‌ها، مانند درآمد ثابت، پول نقد و مستغلات است، آن را مدیریت کنند، که هر یک به طور متفاوتی نسبت به رویدادی که تأثیر می‌گذارد، واکنش نشان می‌دهد. بازار کلی به عنوان مثال، افزایش نرخ بهره برخی از اوراق قرضه جدید را با ارزش تر می کند و در عین حال باعث کاهش ارزش برخی از سهام شرکت ها می شود. بنابراین، اطمینان از اینکه یک سبد دارای اوراق بهادار درآمدزای فراوانی است، از دست دادن ارزش در برخی از سهام کاسته خواهد شد.

8- رابطه بین بتا و ریسک سیستماتیک چیست؟

یک سرمایه گذار می تواند ریسک سیستماتیک یک اوراق بهادار، صندوق یا پورتفولیوی خاص را با مشاهده بتای آن شناسایی کند. بتا میزان نوسان این سرمایه گذاری را در مقایسه با کل بازار اندازه گیری می کند. بتای بیشتر از یک به این معنی است که سرمایه گذاری دارای Systematic Risk بیشتری نسبت به بازار است، در حالی که کمتر از یک به معنای ریسک سیستماتیک کمتری نسبت به بازار است. بتای برابر با یک به این معنی است که سرمایه گذاری دارای Systematic Risk مشابه بازار است.

• ریسک گریزی چیست؟ مفهوم و استراتژی های سرمایه گذاری

جمع بندی
Systematic Risk به ریسک‌های ذاتی کل بازار یا اقتصاد اشاره دارد، نه اینکه مختص یک شرکت یا صنعت خاص باشد. همچنین به عنوان ریسک بازار یا ریسک غیرقابل تنوع شناخته می شود و می تواند ناشی از عواملی مانند تورم، رکود و جنگ، تغییرات نرخ بهره، نوسانات نرخ ارز، بلایای طبیعی و سایر رویدادهای کلان اقتصادی باشد که بر کل بازار تأثیر می گذارد.

ریسک سیستماتیک را می توان از طریق تنوع کاهش داد، اما این ریسک همچنان بر همه سرمایه گذاری ها در یک بازار یا اقتصاد خاص تأثیر می گذارد. در نتیجه، سرمایه گذاران باید هنگام تصمیم گیری های سرمایه گذاری از پتانسیل Systematic Risk آگاه باشند و از طریق استراتژی هایی مانند تخصیص دارایی و مدیریت ریسک، برای مدیریت این ریسک گام بردارند.